Toenemende kosten van de jeugdzorg

Vlak voor de zomer werd duidelijk dat de kosten voor jeugdzorg dit jaar waarschijnlijk 15% hoger liggen dan het jaar ervoor. Er was al rekening gehouden met een stijging van ca. 2 miljoen, maar het lijkt nu uit te komen op ca. 9 miljoen. Reden genoeg om er in de raad met elkaar over van gedachten te wisselen. Dat gebeurde op maandag 2 oktober. Hieronder ons standpunt:

De steeds toenemende kosten van de jeugdzorg vormen een risico omdat het stelsel onbetaalbaar en dus onhoudbaar wordt. 

Het rijk heeft in de afgelopen 50 jaar moeite gedaan om allerlei oorzaken van de problemen te benoemen, en heeft oplossingen voorgesteld. Die oplossingen zijn niet bereikt. Integendeel, de zogenaamde oplossingen hebben een tegengesteld effect gehad: een toename van het gebruik van jeugdzorg en een onevenredig veel grotere toename van de kosten. Intussen is de verantwoordelijkheid overgedragen op de gemeenten, en worden wij gedwongen om op van alles te bezuinigen om aan de verplichtingen te voldoen. 

Dit jaar wordt opnieuw een stevige stijging van de kosten verwacht. Maar, elk nadeel heb zijn voordeel. De financiële druk, die in vrijwel alle gemeenten gevoeld wordt, zorgt ervoor dat de urgentie veel breder voelbaar is dan voorheen. Dat geldt landelijk, regionaal en ook hier, in dit huis.  

Landelijk is men actief om met elkaar te bedenken hoe de tekorten kunnen worden opgevangen. Een van de belangrijkste maatregelen waarover wordt gesproken is de begrenzing van jeugdhulp. Wat Zó! Zoetermeer betreft moet de leidende gedachte daarbij zijn dat die kinderen jeugdhulp wordt geboden die dit het meest nodig hebben.^[1]

We zijn afhankelijk van het rijk om dit te organiseren in wetgeving, en zoals u weet is de landelijke politiek momenteel drukker met elkaar dan met de landelijke problemen, dus het gaat nog even duren.

Nauw verbonden aan de vraag over de reikwijdte is de vraag wat alle inspanningen op het terrein van de jeugdzorg opleveren. Het gebrek aan betrouwbare, eenduidige data en de onzekerheid over de effectiviteit van interventies zorgen bij ons voor twijfels aan het nut van de enorme uitgaven. Oftewel, in het Nederlands: we moeten erachter komen welke hulp werkt en welke niet werkt. En wat niet werkt, daar moeten we mee stoppen.  

Intussen zien we dat de urgentie van de problemen helder is bij het college. Dat zien we aan de acute maatregelen, de snelle communicatie, en ook aan het eerste van een serie plannen, de Herijking Toegang deel 1, die op de agenda staat. Zó! is positief over deze stappen, vooral omdat het uitvoering wil geven aan precies die punten waarover overeenstemming bestaat in alle onderzoeken van de laatste jaren: betere monitoring, betere screening en triage, betere samenwerking. We zijn tevreden met de aanpassing van het raadsvoorstel met de nadruk op het normaliseren. Dat kan niet vaak genoeg herhaald worden.    

We zien forse hobbels in de toekomst. Zoals gezegd willen we de jeugdzorg begrenzen. Iedereen die met jeugdhulp te maken heeft zal zich moeten afvragen: wat zijn ‘normale’ opvoed- en opgroeivraagstukken? Welke kinderen in welke situatie hebben echt jeugdzorg nodig? Daarnaast moet het rijk zich afvragen hoe ze het stelsel gaat inrichten, en op welke wijze dat eerlijk wordt gefinancierd.

[1] De invulling zou dan zijn dat de zorgplicht geldt voor drie categorieën:

1. wanneer de veiligheid van het kind in gevaar is
2. wanneer het kind zonder hulp onvoldoende kan deelnemen aan het gewone leven
3. wanneer de sociale omgeving van het kind niet in staat is het kind normaal te laten opgroeien. 

[Deze plicht staat los van wat gemeenten zelf kunnen aanbieden aan bijvoorbeeld collectieve voorzieningen die vrij toegankelijk zijn.]

Door: Roel van der Vlies